Retinopatia cukrzycowa

Czy cukrzyca może odebrać wzrok?

Tak, powikłania cukrzycy mogą doprowadzić do pogorszenia, a nawet utraty widzenia. Szacuje się, że jedna trzecia chorych na cukrzycę ma różnego stopnia objawy retinopatii cukrzycowej, w tym cukrzycowego obrzęku plamki. To rosnący problem społeczny, ponieważ coraz więcej osób choruje na cukrzycę. Poza tym choroba rozwija się nie tylko u starszych pacjentów, ale także u osób stosunkowo młodych, aktywnych zawodowo.

Czy zmiany cukrzycowe w oczach dają jakieś objawy?

Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, że ma już zmiany chorobowe w oczach. Zmiany cukrzycowe w oczach początkowo nie wywołują żadnych objawów. Pierwszą oznaką choroby może być pogorszenie, zamglenie widzenia, trudności przy czytaniu. Cukrzyca uszkadza m.in. naczynia siatkówki, co prowadzi do przecieku płynu z naczyń włosowatych, jego gromadzenia się w obrębie siatkówki i powstania cukrzycowego obrzęku plamki. Czasami dochodzi do nagłego, znacznego pogorszenia wzroku na skutek krwawienia do wnętrza oka. Tak dzieje się w zaawansowanych postaciach choroby, tzw. retinopatii cukrzycowej proliferacyjnej.

Jak można zapobiegać rozwojowi zmian cukrzycowych w oczach i utracie widzenia z tego powodu?

Najważniejsze jest, by cukrzycy przechodzili regularnie badania dna oka. W cukrzycy typu 2, najczęściej spotykanej, pierwsza kontrola okulistyczna powinna mieć miejsce już w momencie wykrycia choroby. To ważne, bo ten typ cukrzycy może bardzo długo mieć utajony przebieg i nigdy nie wiadomo, jak w tym czasie wpłynęła na narząd wzroku. Po pierwszym badaniu kolejne powinny być przeprowadzane regularnie co rok. Natomiast w przypadku cukrzycy typu 1, która ujawnia się u dzieci i młodych dorosłych, zakłada się, że pierwsze pięć lat choroby są bezpieczne dla oczu. Jednak po upływie tego czasu badania okulistyczne powinny mieć miejsce co rok.

Czy konieczne są jakieś specjalistyczne badania czy wystarczy wizyta w poradni okulistycznej?

Badanie przesiewowe może przeprowadzić każdy okulista. Podstawą jest badanie dna oka po rozszerzeniu źrenic. W razie stwierdzenia zmian chorobowych w oczach konieczne są specjalistyczne badania, np. OCT czy też angiografia z podaniem kontrastu, co wiąże się ze skierowaniem do wyspecjalizowanego ośrodka.

Jak wygląda leczenie okulistyczne pacjentów ze zmianami cukrzycowymi w oczach?

Na wczesnych etapach choroby retinopatia cukrzycowa jest tylko obserwowana. Wskazaniem do leczenia są bardziej zaawansowane zmiany tj. cukrzycowy obrzęk plamki i retinopatia cukrzycowa proliferacyjna. Przez wiele lat jedynym sposobem była laseroterapia, ale ta metoda leczenia powoduje powstawanie trwałych blizn siatkówki i m. in. zawężenie pola widzenia. Dzięki badaniom klinicznym i rozwoju technologii w medycynie nastąpił przełom. Dziś mamy nowe, nowoczesne metody terapii, które eliminują te niekorzystne skutki uboczne.

Zastrzyki do oka, tzw. iniekcje doszklistkowe leków anty-VEGF lub sterydów pozwalają nie tylko na zachowanie, ale także poprawę widzenia. Obecnie dostępne jest leczenie różnymi preparatami tj. Avastin (bewacizumab), Lucentis (ranibizumab), Eylea (aflibercept), Vitreal S (triamcinolon).

Do leczenia operacyjnego tj. witrektomii przystępujemy w przypadkach zaawanasowanych retinopatii proliferacyjnej, gdy dochodzi do wylewów krwi do ciała szklistego czy odwarstwienia się siatkówki. Zabieg polega na wycięciu ciała szklistego, usunięcia krwotoków i innych zmian chorobowych. W wielu przypadkach dzięki temu udaje się uratować widzenie u chorego.

Rozwinęła się też sama technika laseroterapii, dzięki wprowadzeniu nowocześniejszych urządzeń. Najnowszy sprzęt tzw. lasery mikropulsowe nie uszkadzają siatkówki i nie powodują skutków ubocznych w postaci bliznowacenia. Ponadto zabieg obecnie trwa znacznie krócej, co również wpływa na współpracę z pacjentem.

Należy podkreślić, że najważniejszym elementem opieki nad chorym na cukrzycę jest dobre leczenie choroby podstawowej. To nie tylko ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu powikłaniom ocznym cukrzycy, ale również wpływa na skuteczność leczenia okulistycznego u osób z retinopatią cukrzycową. Ważne jest utrzymywanie prawidłowych poziomów cukru i hemoglobiny glikowanej, pilnowanie ciśnienia tętniczego i poziomu lipidów we krwi. Wpływa na to również prawidłowa dieta, odpowiednia aktywność fizyczna, walka z nadwagą i otyłością.